We hebben het hier eerder gehad over het boek van Rickards, ‘Currency Wars: The making of the Next Global Crisis,’ de Verenigde Staten met haar pogingen tot ‘currency debasement,’ en over China als valuta manipulator (dat bleek nogal mee te vallen). Maar er is een veel duidelijker valuta manipulator, Zwitserland.
Zwitserland verdedigt sinds september 2012 een opwaartse limit aan de eigen valuta ten opzichte van de euro, maar het land had al jaren een enorm handelsoverschot (nu zo’n 12% als percentage van het bruto nationaal product, BNP). Dat is echt andere koek dan China, waar het handelsoverschot inmiddels gedaald is tot onder de 3% van het BNP.
Dit legt de Zwitserse economie geen windeieren, gezien het feit dat het een van de laagste werkloosheidspercentages in Europa heeft. Aan de andere kant, een handelsoverschot van 12% van het BNP hoeft op zichzelf nog niet op valuta manipulatie te wijzen. Het spiegelbeeld van een handelsoverschot is een kapitaal uitvoer.
Zou het privaat kapitaal zijn dat Zwitserland uitstroomt, dan zou het wel meevallen met de valuta manipulatie. De situatie is dan meer het gevolg van beslissingen van private economische actoren en je zou het een economisch evenwicht kunnen noemen waar weinig in wordt ‘gemanipuleerd.’
Dit is jarenlang het geval geweest. Kennelijk was Zwitserland niet aantrekkelijk genoeg om in te investeren, of de rentes waren lager dan elders, waardoor kapitaal zijn heil in het buitenland zocht. Maar sinds de financiële crisis van 2008, en zeker met de eurocrisis, is Zwitserland juist een toevluchtsoord geworden voor buitenlands kapitaal. Om daar paal en perk aan te stellen zodat de Zwitserse frank niet dusdanig oploopt dat de Zwitserse industrie zich uit de markt concurreert is de centrale bank gaan ingrijpen
De Zwitserse centrale bank koopt enorme hoeveelheden vreemde valuta. Midden 2012 had Zwitserland een vreemde valuta reserve ter grootte van 69% van het BNP. Vergelijk dit met China, waar het slechts 41% van het (wel veel grotere Chinese) BNP is. Ook komt verreweg het grootste deel van die accumulatie uit de laatste drie jaar.
De grootste slachtoffer is het eurogebied. Waar China vooral intervenieert in de dollar, koopt de Zwitserse centrale bank overwegend euro’s, 173 miljard in de laatste drie jaar, om precies te zijn. Dat zijn geen geringe bedragen, en het curieuze is dat er geen enkel teken van bezwaar komt vanuit het eurogebied.
Dat is wel anders met de Chinese interventies. Was Romney president geworden, dan zou hij China bestempeld hebben als valuta manipulator. Echter, hoewel de Chinese economie 12x zo groot is vergeleken met de Zwitserse economie zijn de bedragen in vreemde valuta interventies van beide banken van dezelfde orde, China heeft de laatste drie jaar voor zo’n 270 miljard euro’ opgekocht.
Dat de Zwitserse (en Chinese) interventies de euro een flinke opwaartse impuls hebben gegeven is wel zeker met dit soort bedragen. Wellicht dat er enige hoop is dat de eurobezittingen van deze landen zich ook uitstrekken tot de veel geplaagde obligaties van de perifere eurolanden, maar dat wagen wij te betwijfelen.
Het is ook curieus dat Zwitserland op zoveel meer begrip kan rekenen dan China. Een handelsoverschot van 12% van het BNP, da’s toch bepaald niet gering, en dat leunt nu op grootschalige valutamarkt interventies van de Zwitserse centrale bank. Valuta manipulatie!
De Zwitsers zijn niet helemaal zonder argumenten. We moeten hierbij een onderscheid maken tussen de periode voor en na de financiële crisis. In de periode voor de financiële crisis genoot Zwitserland al van een absurd hoog handelsoverschot, maar dit ging niet gepaard met valuta manipulatie door de Zwitserse centrale bank.
Na de financiële crisis van 2008, en vooral als gevolg van de eurocrisis genoot de Zwitserse frank een hernieuwde status als vluchtvaluta voor bange tijden, vandaar den enorme toevloed van buitenlands kapitaal die alleen kon worden gekeerd met centrale bank interventies in de valutamarkt.
Deze interventies houden de Zwitserse frank artificieel goedkoop, en zorgen voor het enorme handelsoverschot. Als de Zwitsers voor de voeten wordt geworpen dat dit manipulatie is beroepen ze zich op de situatie van voor 2008, toen Zwitserland ook een gigantisch handelsoverschot had.
Maar de omstandigheden voor 2008 waren echt speciaal en het is onwaarschijnlijk dat deze terugkeren, wij zijn daarom niet zo onder de indruk van deze verdediging. Kapitaal stroomde Zwitserland uit (daarbij de munt goedkoper makend, hetgeen de handelsbalans zeer ten goede kwam) omdat Zwitserse en buitenlandse banken in franken leenden om te investeren in booming Oost Europa.
De Zwitserse rente was immers lager dan elders, er was dus een soort Zwiterse frank ‘carry trade,’ waarbij de Zwitserse frank als funding valuta fungeerde voor internationale leningen (vergelijkbaar met de yen carry trade).
Het idee dat deze leningen en investeringen in Oost Europa veilig waren is inmiddels wel van de baan, met andere woorden, de situatie van voor 2008 waarin Zwitserland een enorm handelsoverschot genoot zonder de valuta kunstmatig laag te houden lijkt niet veel kans te hebben om snel terug te keren. Blijft over, simpele valuta manipulatie door de Zwitserse centrale bank, en het is redelijk curieus dat dit zo weinig aandacht krijgt, laat staan protest.
Geschreven door BeursProf Beleggenstips. BeursProf is een initiatief van een groep enthousiaste academici met passie voor de beurs en beleggen.
